บุคลิกภาพหรือนิสัยส่วนตัวของคนหางานก็สามารถเป็นส่วนหนึ่งที่จะช่วยบอกว่าเราเหมาะกับอาชีพอะไรได้ด้วย เพราะถ้าอยากประสบความสำเร็จในการทำงาน การเลือกงานให้ตรงกับบุคลิกและนิสัยก็เป็นเรื่องสำคัญ โดยผ่านแนวคิดการเลือกอาชีพของ จอห์น แอล ฮอลแลนด์ (John L. Holland) ผู้คิดค้นความสอดคล้องระหว่างอาชีพกับบุคลิก โดยแบ่งบุคลิกผู้สมัครงานออกเป็น 6 ประเภท ทั้งนี้การเลือกอาชีพก็ต้องขึ้นอยู่กับตัวบุคคลนั้นด้วยว่าชอบอาชีพเหล่านี้หรือไม่
1. บุคลิกภาพแบบจริงจัง
ผู้สมัครงานที่ชอบกิจกรรมเกี่ยวกับการควบคุม การปฏิบัติการกับเครื่องยนต์กลไก หรือจำพวกเครื่องมือหรืออุปกรณ์ต่าง ๆ ชอบงานประเภทใช้กำลังกาย การเคลื่อนไหวรวมไปถึงงานที่ต้องใช้ทักษะขี้เกรงใจ ถ่อมตน จริงใจ หนักแน่น ไม่เพ้อฝัน มีอารมณ์ที่มั่นคง ไม่ท้อกับอะไรง่าย ๆ
อาชีพที่เหมาะสม : พนักงานป่าไม้ เกษตรกร นักวิศวกร ผู้เชี่ยวชาญทางเอกซเรย์ นักเดินเรือ ไกด์นำเที่ยว นักวิจัย หมอ พยาบาล เป็นต้น
2. บุคลิกภาพแบบการใช้ปัญญา และความคิดแบบนักวิชาการ
ผู้สมัครงานที่ชอบวิเคราะห์และการประเมินอยากรู้อยากเห็น ช่างสังเกต ช่างสงสัย ไม่เชื่ออะไรง่าย ๆ มีเหตุผล ละเอียดรอบคอบ อนุรักษ์นิยม นิสัยชอบแก้ตัว ไม่ชอบสังคมมาก ชอบงานอิสระ ไม่ชอบเอาอย่างใคร พึ่งพาตัวเองได้ มีความมั่นใจในตัวเอง ชอบคิดชอบฝัน
อาชีพที่เหมาะสม : นักเศรษฐศาสตร์ แพทย์ นักวางแผน นักวิทยาศาสตร์ ครูสอนคณิตศาสตร์ นักกายภาพ จักษุแพทย์ นักจิตวิทยา จิตแพทย์ นักสมุทรศาสตร์ นักสถิติ เป็นต้น
3. บุคลิกภาพแบบศิลปิน
ผู้สมัครงานชอบแสดงออก เป็นตัวของตัวเองสูง เพ้อฝัน รักอิสระ ไม่คล้อยตามใครง่าย ไม่ชอบอยู่ใต้บังคับบัญชา ชอบริเริ่มไม่เอาอย่างใคร ไม่ชอบความจำเจ หรืองานที่มีกฎระเบียบแน่นอน ช่างฝัน อ่อนไหวง่าย ชอบแสดงออก
อาชีพ : ผู้กำกับการแสดงละคร นักดนตรี นักโฆษณา นักแสดง นักประชาสัมพันธ์ ผู้ทำรายการวิทยุ นักออกแบบ นักวิจารณ์ สถาปนิก จิตรกร นักถ่ายภาพ นักแต่งเพลง นักเขียนบท เป็นต้น
4. บุคลิกภาพแบบบริการสังคม และชอบสมาคม
ผู้สมัครงานที่ชอบทำงานร่วมกับผู้อื่น ช่วยเหลือผู้อื่น ช่วยคนที่มีปัญหาทางจิตใจ แต่ไม่ชอบให้ใครสั่ง หรืออยู่ใต้บังคับบัญชาของใคร ชอบให้ความรู้ สนทนาและสังสรรค์กับผู้อื่น มีความเข้าใจคนอื่นได้ดี กล้าแสดงออก เป็นกันเอง ร่าเริง มีความเมตตากรุณา
อาชีพ : ผู้บริหารงานชุมชน ตัวแทนธุรกิจ จิตแพทย์ อาจารย์มหาวิทยาลัย นักรัฐศาสตร์ นักสังคมสงเคราะห์ พยาบาล ผู้ทำงานในชุมชน ผู้อำนวยการทางด้านบุคลากร ครู บรรณารักษ์ ข้าราชการต่างประเทศ เป็นต้น
5. บุคลิกภาพแบบกล้าคิดกล้าทำ
ผู้สมัครงานที่ชอบกิจกรรมที่มีอิทธิพลเหนือคนอื่น ใช้ทักษะในทางพูดจา มีความเป็นผู้นำสูง ชอบแสดงความคิดเห็น มีทักษะในการพูดเพื่อโน้มน้าว ตรงไปตรงมา กล้าตัดสินใจ กล้าโต้แย้ง กล้าคิดกล้าทำ กล้าเสี่ยง ชอบการแข่งขันทะเยอทะยาน คล่องแคล่ว ว่องไว มีความรับผิดชอบ มีระเบียบ และชอบการวางแผนให้บรรลุเป้าหมาย
อาชีพ : ทนายความ ผู้พิพากษา ข้าราชการ นักการเมือง เจ้าของกิจการ นักขับเคลื่อนสังคม พิธีกร นักธุรกิจ นักการตลาด นายธนาคาร เป็นต้น
6. บุคลิกภาพแบบยึดมั่นและมีระเบียบแบบแผน
ผู้สมัครงานที่ชอบทำงานเกี่ยวกับตัวเลข การนับจำนวน ชอบบทบาทที่เป็น ผู้ใต้บังคับบัญชา พอใจที่จะคล้อยตาม หรือช่วยฟังบุคคลอื่น ไม่ชอบเป็นผู้นำ เลี่ยงการโต้แย้ง ไม่ชอบงานที่ใช้ทักษะทางร่างกาย ไม่ชอบการเปลี่ยนแปลง เจ้าระเบียบ มีความเป็นอนุรักษ์นิยมมาก
อาชีพ : เลขานุการ เสมียน เจ้าหน้าที่ธุรการ นักบัญชี ผู้ตรวจบัญชี บรรณารักษ์ เจ้าหน้าที่คลังสินค้าเป็นต้น
บทความโดย : นายปานเทพ สุระพันธ์
